Motivation 3.0

Đợt đi công tác Thái Lan vừa rồi, trong cuộc meeting, cụ tổng có hỏi 1 câu

• Các chú làm gì để motivate nhân viên của mình?
• Dạ thưa, nhân viên làm tốt thì em thưởng, checkpoint tăng lương, làm kém thì cho giải tán ạ
• Ờ, anh sẽ chia sẻ cho các chú nghe về motivation 3.0, sau khi nghe xong các chú sẽ hiểu từ trước tới giờ các chú làm sai cmn hết roài

Nội dung bài chia sẻ vẫn giữ nguyên tuy nhiên phong cách trình bày được thay đổi theo giaosucan’s style

Giới thiệu

Nhiều bạn đã nghe nhiều về mô hình tháp Maslow, một lý thuyết quan trọng trong quản trị kinh doanh và marketing. Trong mô hình này, nhu cầu của con người được chia làm 2 nhóm chính là nhu cầu cơ bản và nhu cầu bậc cao. Nhu cầu cơ bản là nhu cầu về sinh học như ăn, uống ngủ nghỉ, nhu cầu cao hơn là nhu cầu được thể hiện mình, vui vẻ, địa vị xã hội

Tương tự như Maslow, motivation được xây dựng thành mô hình 3 tầng (1.0, 2.0, 3.0) nói về cách làm sao để motivate nhân viên.

Motivation 1.0

Motivation 1.0 là level thấp nhất của Motivation, như tầng 1 của tháp maslow. Ở level này, người ta làm việc kiếm tiền chỉ với mục tiêu thỏa mãn thể chất gọi là to eat, to drink, to sex. Nói tiếng Việt tức là đói thì ăn, khát thì uống, nứng thì chịch.

Như vậy, kiếm tiền chỉ mong thỏa mãn mục tiêu cơm ngày ba bữa, quần áo mặc cả ngày, ăn bữa sáng không lo bữa tối, miễn sao là đủ cơm ăn, áo mặc. Lúc nào thèm, thì có tiền đi Mưa Hồng. Người như thế này thì sẽ không có động lực để làm việc, sẵn sàng chấp nhận mức lương rẻ bèo, miễn sao thỏa mãn được nhu cầu sinh học của bản thân là đủ. Hoặc là do năng lực, nghèo khổ, đi làm chỉ mong đủ ăn, đủ mặc là mừng roài.

Motivation 2.0

Motivation 2.0 là nói đến câu chuyện “thưởng, phạt”. Kiểu thế này

Trên bàn nhậu, sếp vỗ vai nhân viên

Năm nay cố gắng làm tốt, hoàn thành task được giao, đạt KPI, cuối năm anh tăng lương cho, lại thưởng cho mấy trăm củ, ngon choét

Thanh niên mừng quá cày như trâu, mục tiêu cuối năm được tăng lương, có tiền đem về cho vợ con

Trong cuộc họp, sếp đập bàn nạt nộ

Làm ăn vớ vỉn, méo có tinh thần trách nhiệm gì cả, cuối năm không đạt doanh số, tao cho nghỉ việc hết, về quê mà chăn vịt

Các thanh niên sợ đái ra quần, thế là cả năm cắm cổ OT, ON để khỏi bị mất việc

Bố xoa đầu con gái

Năm nay cố gắng học nhé, cuối năm đạt học sinh giỏi, bố thưởng cho con iPad

Con gái nghe xong mứng húm, thế là cả năm học gạo lấy điểm cao để kiếm cái iPad

Trong các câu chuyện trên, anh nhân viên làm việc trâu vì mục đích tăng lương, kiếm tiền, sợ mất việc. Cô con gái thì cố đạt học sinh giỏi chỉ để lấy cái iPad. Kiểu Motivation theo cách thưởng phạt này đã làm mất đi mục đích cốt lõi của nó, làm việc hiệu quả là để đem lại giá trị cho công ty, cho bản thân, học sinh giỏi để lấy kiến thức, giúp ích xã hội sau này. Nó có thể tạo ra nhiều tiêu cực như lừa đảo, (cheating), quay cóp, học vẹt để lấy điểm cao, cạnh tranh không lành mạnh, nhân viên triệt hạ nhau, nịnh bợ lấy lòng sếp để đc tăng lương.

Motivation 3.0

Lại tiếp tục câu chuyện

Linus Torvalds viết Linux vào năm 1991, lúc ông còn là một sinh viên của Đại học Helsinki tại Phần Lan. Ông làm việc một cách hăng say trong vòng 3 năm liên tục (ko ai trả tiền) và cho ra đời phiên bản Linux 1.0 vào năm 1994. Bộ phận chủ yếu này được phát triển và tung ra trên thị trường dưới bản quyền GNU General Public License. Do đó mà bất cứ ai cũng có thể tải và xem mã nguồn của Linux, hoàn toàn miễn phí

Github là thư viện mã nguồn mở khổng lồ, rất nhiều lập trình viên đã đóng góp source code của mình lên github hoàn toàn miễn phí. Họ bỏ thời gian chất xám để viết code là không hề nhỏ, nhưng lại sẵn sàng cho đi free, ko được đồng nào.

Cộng đồng IT blogger (trong đó có mình) sẵn sàng bỏ thời gian công sức để chia sẻ kiến thức free cho cộng đồng. Và cũng không được ai trả lương trong khi thì rạc cẳng, khô hơi đi chém gió, giảng dạy.

Vì sao, họ có motivation để làm những công việc đó, mà không thu về được 1 đồng lợi nhuận nào??

Đó chính là một level của motivation 3.0, làm việc vì đam mê

Họ làm việc lúc này không phải là để tăng lương, kiếm tiền mà đơn giản muốn thể hiện mình, tạo dựng thương hiệu bản thân, vì lòng yêu nghề, muốn làm 1 cái gì đó cho cộng đồng

Malcolm-gladwel đã nhận định rằng, để master về 1 lĩnh vực nào đó, thì phải ít nhất làm về nó trong 10K giờ (khoảng 10 năm)

Theo quy tắc 20/80, bạn có thể dành 20% của 10K giờ là có thể thành thạo một lĩnh vực nào đó, nhưng để đạt tầm master, expert thì cần tới 80% giờ còn lại. Cho nên tôi cũng khá bất ngờ, khi có những bạn viết CV là expert về công nghệ gì đó, trong khi thời gian đi làm mới 2 – 3 năm (???).

Khi 1 người đã vượt qua 10K giờ, đạt được tầm master, thì họ đã có motivation khác hẳn, nó không còn chỉ vì tiền nữa. Rolnando, Messi đã quá giàu có, nhưng vẫn ngày ngày khổ luyện trên sân tập, Mark Zukerbeg tài sản hàng chục tỉ đô, nhưng vẫn ngồi code, đơn giản vì họ đam mê. Những người này đã đạt được motivation 3.0, self motivation
Trong chúng ta vẫn luôn có motivation 3.0 này, tuy nhiên nó bị đè nén bởi cơm áo gạo tiền hàng ngày, nếu 1 lãnh đạo giỏi có thể khơi dậy nó sẽ đem lại hiệu quả không ngờ
Tôi đã từng trải qua 1 tính huống tương tự, dự án rơi vào tính thế ngàn cân treo sợi tóc. Mọi người đều đã quá mệt mỏi về OT, ON, mọi chiêu thưởng phạt, để vô tác dụng. Anh DM đã quyết định viết 1 bức tâm thư "Tổng động viên", đánh đúng tâm lý của member, khơi dậy được lòng tin, motivation 3.0, và kết quả mọi người đã back to work. Món này, ngày xưa kháng chiến chống Pháp, Mỹ các cụ đã áp dụng rất tốt

Thanh niên chúng ta đang ở đâu

Câu trả lời phần lớn là ở 2.0. Vì thực tế làm IT ở VN chủ yếu là outsourcing, bạn sẽ rất khó chuyên sâu về một công nghệ gì đó, mà phải chạy theo business của công ty. Nay học DevOps, mai code blockchain, ngày kìa lại vọc AI, cho nên việc đạt level master 10K giờ kia là impossible. Bạn rất khó có cơ hội đạt motivate 3.0, làm việc vì tình yêu đối với những sản phẩm do mình làm ra.

Liệu có thể làm việc vì đam mê, không cần thưởng phạt khi cuối tháng phải thanh toán điện nước tăng mấy chục %, về nhà con khóc vợ kêu vì thiếu tiền, vật giá, thuế má tăng cao. Cho nên Motivation 2.0 mặc dù có hạn chế nhưng vẫn được áp dụng. Đơn giản nếu có ông sếp nào motivate nhân viên thế này

• Làm ở công ty anh, em sẽ được cháy hết mình trong công việc để tạo ra những sản phẩm công nghệ siêu việt, tên tuổi em sẽ được ghi vào lịch sử công nghệ thế giới. OK, chốt lương 7 triệu tháng / nhé

Xác định nhé: Ông đấm cho không trượt phát nào bây giờ. Anh là Thanos là anh búng cho tan không còn cái nào.